Slapeloosheid

Iedereen heeft weleens te maken met periodes waarin men slecht slaapt of waarin het niet lukt om in slaap te vallen. Af en toe wakker liggen of minder diep slapen hoort erbij. Ongeveer 1 op de 3 mensen heeft regelmatig last van dit soort slaapproblemen. Meestal zijn deze problemen tijdelijk en gaan ze vanzelf weer over. We spreken van slapeloosheid als de klachten niet incidenteel zijn en langer dan drie weken duren. Dit fenomeen noemen we insomnia.

Wat zijn de symptomen van slapeloosheid?

Mensen die lijden aan slapeloosheid hebben last van één of meer van de volgende symptomen:

• Moeite om in slaap te vallen.
• Regelmatig wakker worden ‘s nachts en dan moeilijk doorslapen.
• Te vroeg wakker worden in de ochtend.
• Vermoeid opstaan.
• Algehele vermoeidheid of slaapaanvallen overdag.
• Prikkelbaarheid.
• Geheugen- en concentratieproblemen.
• Gemiddeld korter dan vijf uur per nacht slapen.

Er zijn verschillende soorten slapeloosheid

• Paradoxale insomnia

Bij paradoxale slapeloosheid denkt u kort te slapen, maar dat blijkt in werkelijkheid niet zo te zijn. Het aantal uren dat u slaapt, is langer dan u zelf inschat.

• Psychofysiologische insomnia

Bij psychofysiologische slapeloosheid bent u ervan overtuigd dat u niet kunt (in)slapen, waardoor het ook echt niet lukt. U slaagt er niet in om op een normale manier in slaap te vallen en hoe meer u uw best doet om te slapen, des te wakkerder u blijft. Een slaapritueel, zoals gordijnen dichtdoen en tandenpoetsen, krijgt de associatie met wéér een slechte nacht tegemoet gaan. Dit kan leiden tot angst en hypernervositeit.

Op momenten dat u niet bezig bent met proberen in te slapen, zoals tijdens tv-kijken of lezen, valt u juist wel in slaap. De kern van psychofysiologische slapeloosheid is dat u zichzelf (onbewust) negatief slaapgedrag heeft aangeleerd.

• Slapeloosheid door een slechte slaaphygiëne

Door slechte gewoonten of omstandigheden valt u niet goed in slaap.

• Slapeloosheid door een slaapstoornis

U slaapt slecht door een stoornis, zoals slaapapneu, narcolepsie of rusteloze benen.

• Idiopatische insomnia

Bij idiopatische slapeloosheid bestaat geen duidelijke oorzaak van de klachten. Deze diagnose wordt gesteld als er geen andere oorzaken zijn te vinden voor de slapeloosheid.

Wat zijn de gevolgen van slapeloosheid?

(Langdurige) slapeloosheid kan grote impact hebben op uw welzijn. U bent overdag erg moe, snel geïrriteerd en niet alert. U bent vaak ook emotioneler door slaaptekort. Al met al kan slaaptekort leiden tot een flinke beperking van het dagelijkse functioneren. Op langere termijn kan slaaptekort leiden tot depressies en angststoornissen.

Wat kunt u zelf doen bij slapeloosheid?

Ruysdael Slaapkliniek heeft een aantal tips op een rij gezet die u kunnen helpen met in slaap vallen en doorslapen. Probeer niet alle tips tegelijk, het is goed om één ding tegelijk te proberen, zodat u kunt zien wat het beste voor u werkt.

•  Vermoedt u dat problemen als angst, stress (zie verderop) en depressie de oorzaak zijn van uw slaapproblemen? Probeer hier, samen met uw huisarts, dan eerst een oplossing voor te zoeken.
• Gebruikt u medicijnen? Overleg eens met uw (huis)arts of die slapeloosheid zouden kunnen veroorzaken. Sommige hart-, bloeddruk-, astma-, angst- of depressiemedicatie kunnen de slaap verstoren.
• Beweeg overdag voldoende. Een goede maatstaf is: zorg dat u 2,5 uur lichaamsbeweging krijgt verdeeld over de week. Dit kan bijvoorbeeld wandelen of sporten zijn.
• Zorg voor voldoende zon- en daglicht. Probeer minimaal dertig minuten per dag buiten te komen.
• Vermijd of beperk cafeïne, nicotine en alcohol vier tot zes uur voor het slapengaan.
• Beperk het gebruik van kalmerende middelen.
• Drink niet te veel voor het slapengaan.
• Ga op gezette tijden slapen en sta op gezette tijden op, ook in het weekend.
• Zorg voor een comfortabele slaapkamer. Dat betekent onder andere: zorg dat het volledig donker en niet te warm is en vermijd schermen in uw slaapkamer.
• Doet u overdag graag een dutje? Zorg dat u minder dan zestig minuten slaapt en doe dit bij voorkeur voor drie uur ’s middags.
• Heeft u last van rusteloze benen?Deze tips kunnen helpen.
• Houd een slaapdagboek bij. Ruysdael Slaapkliniek heeft een speciaal slaapdagboek ontwikkeld, zodat u zelf inzicht verkrijgt in uw slaappatronen en wat uw slaap beïnvloedt. U kunt het hier downloaden en uitprinten, om naast uw bed neer te leggen.

Wat kunt u doen tegen slapeloosheid als thuisoplossingen niet werken?

Aan de hand van speciale vragenlijsten en een slaaponderzoek kan door onze neuroloog-somnologen worden vastgesteld of er sprake is van slapeloosheid en welke vorm. Als de oorzaak van de slapeloosheid vastgesteld is, kan er gericht een behandeling worden opgestart. Soms zijn praktische slaapadviezen simpelweg genoeg. Maar ook kan cognitieve gedragstherapie worden geadviseerd. De arts kan ook tijdelijk slaapmedicatie voorschrijven.