Dit zijn de verschillende soorten slaapstoornissen
Het klinkt zo makkelijk: u gaat liggen, doet uw ogen dicht en weg bent u. Maar helaas, zo simpel is slapen niet. Het feit dat er wel tachtig slaapstoornissen bestaan, bewijst dat maar weer. Ze allemaal noemen zou – ironisch – wat slaapverwekkend zijn. Gelukkig zijn ze in te delen in een aantal groepen. We noemen zeven belangrijke.
Insomnie
Oftewel slapeloosheid. Terwijl de hele wereld in dromenland lijkt, ligt u wakker. Het inslapen lukt niet, of u wordt midden in de nacht of veel te vroeg wakker en komt niet meer in slaap. Of alle drie. Overdag bent u moe, prikkelbaar en ongeconcentreerd. Er kunnen veel oorzaken zijn voor insomnie. Het kan ontstaan door stress en vervolgens niet meer verdwijnen, ook niet als de stress allang weg is. Ook depressie, burn-out, angstaanvallen, het gebruik van alcohol en/of nicotine, onvoldoende beweging en een slechte slaaphygiëne kunnen de reden zijn. Een keer niet kunnen slapen is niet direct reden tot zorg: bij insomnie moeten de klachten minimaal enkele weken tot maanden aanhouden om als zodanig gediagnosticeerd te worden.
Lees hier meer over de symptomen en wat u eraan kunt doen.
Ademhalingsgerelateerde slaapstoornissen
Dit zijn slaapproblemen waarbij de ademhaling tijdens de slaap is verstoord. De bekendste is slaapapneu. Bij patiënten met slaapapneu stokt de ademhaling tijdens de slaap of stopt die zelfs helemaal. Bij obstructieve slaapapneu (OSAS) kan dit komen doordat de tong, strottenklep of het zachte verhemelte de luchtwegen blokkeert. De keel wordt slapper tijdens de slaap en zacht weefsel kan naar achteren zakken. Bij centraal slaapapneu (CSA) krijgen de ademhalingspieren geen seintje dat ze moeten bewegen. Ook dan hapert de ademhaling. Ook snurken is een ademhalingsgerelateerde slaapstoornis. Zeker in het geval van slaapapneu is het verstandig aan de bel te trekken bij een specialist of uw huisarts.
Lees hier alles over slaapapneu.
Hypersomnie
Iemand die lijdt aan hypersomnie is overdag overmatig slaperig. Hij of zij zou het liefst meerdere keren per dag een dutje willen doen. Deze onbedwingbare slaperigheid leidt tot geheugen- en concentratieproblemen, hoofdpijn en soms zelfs depressieve gevoelens. Niet gek dus dat hypersomnie veel invloed kan hebben op het werk, sociale leven en gezinsleven. Ook hier geldt: dat u een keer in slaap valt tijdens het lezen van een boek, duidt niet direct op hypersomnie. De klachten moeten minimaal een maand aanhouden. In sommige gevallen is er een oorzaak aan te wijzen, zoals bepaalde medicatie of slaapapneu.
Hier leest u meer over hypersomnie.
Circadiane-ritmestoornissen
Het circadiane ritme heet ook wel de biologische klok, het 24-uursritme of het slaap-waakritme. Het komt allemaal op hetzelfde neer: bij circadiane-ritmestoornissen is het biologische ritme ontregeld. Ons lichaam is in principe een geoliede machine. Allerlei processen, denk aan temperatuur, hormonen, bloeddruk, ademhaling en hartslag, lopen volgens een bepaald ritme. Samen met (dag)licht bepalen deze processen wanneer we slaperig worden en wanneer we wakker worden. Soms raakt dit verstoord. Bijvoorbeeld als u nachtdiensten draait of een jetlag hebt. De stoornis kan tijdelijk zijn en snel herstellen. Er zijn ook circadiane-ritmestoornissen die meer chronisch van aard zijn. Lijdt u aan het verlate-slaapfase-syndroom, dan is het slaapritme verschoven. U hebt bijvoorbeeld pas om drie uur ’s nachts slaapbehoefte en kunt met gemak tot elf uur ’s ochtends slapen. Vroeger naar bed gaan helpt op een gegeven moment niet meer: de slaapdrang is er nog niet. Het omgekeerde heet het vervroegde-slaapfase-syndroom: u heeft juist vroeg op de avond al slaapdrang en wordt midden in de nacht wakker.
Hier leest u meer over de invloed van daglicht op onze biologische klok.
Parasomnie
Parasomnieën zijn vreemde gedragingen tijdens de slaap. Denk aan slaapwandelen, verward wakker worden, verlammingsverschijnselen, nachtmerries, praten in de slaap of zelfs nachtelijk eten. U lijkt hierbij wakker te zijn, maar bent in slaap of zit in de overgang tussen waken en slapen. De oorzaak is in de meeste gevallen niet bekend. Wel weten we dat alcohol, stress en slaapgebrek een parasomnie kunnen triggeren.
Meer informatie over bekende parasomnieën vindt u hier.
Slaapgerelateerde bewegingsstoornissen
U kent het gevoel misschien wel: u ligt in bed en móét uw benen bewegen. U kunt er niet door slapen, wilt het liefst opstaan om een rondje te lopen. Dat is het restless legs syndrome, in het Nederlands het rustelozebenensyndroom. De exacte oorzaak ervan is niet bekend. Wel weten we dat zwangere vrouwen er relatief vaak last van hebben en dat ijzertekort, hormonen, alcohol, cafeïne, overgewicht en gebrek aan beweging een rol kunnen spelen. Naast de rusteloze benen vallen ook tandenknarsen en slaapgerelateerde ritmische bewegingen onder slaapgerelateerde bewegingsstoornissen. Het laatste zijn ritmische bewegingen die zich steeds herhalen. Zoals bodyrocking, waarbij iemand het hele lichaam steeds heen en weer beweegt. Of headbanging, waarbij iemand ritmisch met het hoofd tegen de kussens of het matras slaat.
Lees hier meer over de oorzaken en gevolgen van restless legs.
Narcolepsie
Bij narcolepsie bent u overdag heel slaperig. Terwijl u ergens mee bezig bent, valt u in slaap. Dit kan gebeuren als u voor de tv zit, maar ook als u aan het fietsen bent. Soms worden uw spieren tijdelijk slap, meestal bij emoties zoals lachen, schrikken of boos worden. Het wordt veroorzaakt door een tekort aan het stofje hypocretine in de hersenen. Narcolepsie lijkt op hypersomnie. Iemand met narcolepsie wordt echter (enigszins) uitgerust wakker uit het dutje. Dat geldt niet voor iemand met hypersomnie: die voelt zich niet minder moe. Ook is het verslappen van de spieren geen symptoom van hypersomnie.
Meer informatie over deze zeldzame slaapziekte vindt u hier.