Dit is de invloed van licht op slaap
Slaapmaskers, verduisterende gordijnen: ze bestaan niet voor niks. In het donker is het makkelijker in slaap vallen dan in (dag)licht. Maar dat gaat iets verder dan vijf minuten van tevoren de lichtschakelaar een tikje geven.
Mag het licht uit?
Is het licht uit, dan produceren de hersenen melatonine, ook wel bekend als het slaaphormoon. Voor uw lichaam het teken dat het tijd is om te gaan slapen. Dat klinkt simpel, maar is natuurlijk veel complexer. Diandra de Groot is neuroloog en somnoloog en werkt bij Ruysdael Slaapkliniek. In het NPO Radio 1-programma 5 dagen liet zij onlangs haar licht schijnen op… licht.
Aanleiding daarvoor was het nieuws dat de gemeente Amsterdam gestart is met een proef in het Vliegenbos. Tussen elf uur ’s avonds en vijf uur ’s ochtends worden de lampen hier gedimd. Dit om te voorkomen dat er dier- en plantensoorten verdwijnen uit het bos. Ook willen ze dat de dieren er een beter leven hebben. In december 2025 wordt gekeken wat het resultaat van dit experiment is.
Nachtbraker
Een gekke gedachte dat dit effect gaat hebben, is het allerminst. Licht heeft een enorme invloed op onze hersenen. Als er (veel) licht is voelen we ons alerter en kunnen we ons beter concentreren, vertelde Diandra. ‘Licht, eten en bewegen zijn de drie belangrijkste factoren die invloed hebben op onze slaap en op ons slaap-waakritme. Eigenlijk op onze hele dag. Licht is hierbij de belangrijkste factor.’
Krijgen we veel licht tot ons voordat we gaan slapen, dan vallen we later in slaap. En vállen we eenmaal in slaap, dan zijn onze hersenen actiever dan bij iemand die wel heeft afgebouwd voordat hij ging slapen. Het gevolg daarvan: u kunt vaker wakker worden, de slaap is dus meer onderbroken. De kans is dan ook groter dat u wakker wordt met het gevoel: ik heb niet lekker geslapen, ik ben niet uitgerust.
Gebeurt dit langere tijd, dan kan u ritme gaan vertragen. Het duwt uw slaapritme naar achteren. Diandra: ‘En komt er dan een moment waarop u denkt: vanavond ga ik niks doen, ik doe de tv uit en leg mijn telefoon weg en ga op tijd naar bed, dan kunnen de hersenen denken: wacht even, dit is niet de bedoeling. Ik heb dagen-, weken- of jarenlang licht gehad op dit tijdstip. Het is helemaal niet handig om nu in slaap te vallen.’
Boekje opendoen
Zo krijgt u dus moeite met inslapen en doorslapen en kunt u op een gegeven moment uitgeput raken. Diandra: ‘En dat niet alleen. Het reactievermogen wordt ook trager, er is minder focus, u zit minder lekker in uw vel. En hart- en vaatziekten, overgewicht en suikerziekte liggen op de loer.’
Simpelweg uw ogen dichtdoen omdat het dan tenslotte donker is, werkt niet. Licht komt door de oogleden heen. Wel geldt: hoe sterker de lichtsterkte (lux), hoe meer effect. Diandra: ‘De hele dag op kantoor in kunstlicht werken, is funest. Zeker ook ’s avonds nog. Al kan het gebrek aan beweging overdag ook een factor zijn.’
Zorg kortom voor een donkere omgeving tijdens het slapen, maar neem ook in de uren daaraan voorafgaand maatregelen. Beweeg overdag, probeer een (paar) uur voor het slapengaan geen televisie meer te kijken en uw mobiel te laten liggen en misschien de lampen al wat te dimmen. Lees een boek of luister naar muziek, zodat uw lichaam zich kan voorbereiden op de slaap. En werkt u op kantoor met kunstlicht? Zoek een plek bij het raam.