Wat is de impact van slaapgebrek op de productiviteit tijdens het werk?

Slaaples

Het was een opmerkelijk bericht, begin vorig jaar: Belgische ambtenaren kregen ‘slaaples’. Met oefeningen, filmpjes en een quiz leerden ze een goede nachtrust te krijgen. Het zorgde vast voor gefronste wenkbrauwen. Maar zo gek is het niet. Want, zo was het idee van de overheid: wie slecht slaapt, is vaker ziek.

En dat niet alleen: ‘Slechte slapers zijn prikkelbaar, minder bestand tegen de druk van werk, tijd of omgeving, vatbaarder voor kritiek en hun algehele gevoel van welzijn daalt,’ aldus ArboNed. ‘Ze hebben concentratieproblemen, moeite met plannen en kunnen moeilijker het overzicht houden. Ze hebben een verhoogde kans op het maken van fouten en dat is een risico voor de veiligheid.’

Een slechte nachtrust bevordert bepaald het werk niet, dus. En er zijn nogal wat medewerkers die zeggen niet goed te slapen: 41 procent, volgens een preventief medisch onderzoek van ArboNed. Zorgverzekeraar CZ meldt daarnaast dat twee op de drie medewerkers zegt dat dit impact heeft op hun werk en prestaties. 14 procent van de werkenden gaf aan weleens te verzuimen vanwege slaapproblemen.

Prikkelbaar door slaapgebrek

Els van der Helm deed jarenlang onderzoek naar slaap en vertelde over de gevolgen van moe op je werk verschijnen. Naast de bovengenoemde klachten is het bijvoorbeeld heel verleidelijk om even in te loggen op Facebook in plaats van dat rapport te lezen. Het brein gaat namelijk op zoek naar dingen die u dopamine geven, zoals social media.

Bovendien leidt slaapgebrek tot prikkelbaarheid. Mensen die slecht slapen, hebben hun emoties minder goed in de hand omdat de prefrontale cortex, het gebied dat impulsen in bedwang houdt, gevoelig is voor slaaptekort.

Om het in perspectief te zien: iemand die dronken is, presteert beter dan iemand die een hele nacht niet geslapen heeft. Dat blijkt uit onderzoek van Harvard-wetenschappers uit 2014. Mensen die alcohol gedronken hebben, hebben bovendien vaak nog wel het besef dat ze niet naar behoren functioneren, voegt Van der Helm daaraantoe. Bij slechte slapers is dat nog maar de vraag.

Wat u kunt doen

Slaaples klinkt nu misschien iets minder gek, nietwaar? En er is meer wat uzelf en uw werkgever kunnen doen. Om bij uzelf te beginnen: investeer in een betere nachtrust. Zorg in de eerste plaats voor een goede slaaphygiëne. Denk daarbij aan:

• Beweeg overdag voldoende. Wandel bijvoorbeeld minimaal een halfuur. Daarmee krijgt u ook voldoende dag- en zonlicht.
• Vermijd of beperk cafeïne, nicotine en alcohol vier tot zes uur voor het slapengaan.
• Ga op vaste tijden slapen en sta op vaste tijden op, ook in het weekend.
• Zorg voor een koele, donkere slaapkamer en een goed matras.
• Probeer uw werk niet mee naar huis te nemen, en zeker niet mee de slaapkamer in.
• Vermijd schermen in de uren voor het slapengaan.

Pak daarnaast eventuele stress-, angst- en andere psychische klachten zoals depressie aan, als dit aan uw slechte slapen ten grondslag ligt. Neem ook uw medicijngebruik eens onder de loep, sommige medicijnen kunnen de slaap verstoren. Kunt u hulp gebruiken bij een betere nachtrust, trek dan aan de bel bij de huisarts of Ruysdael Slaapkliniek.

Wat uw werkgever kunt doen

Werkgevers zouden volgens ArboNed getraind kunnen worden in het herkennen van signalen die slaapproblemen bij werknemers verraden. Ziet iemand er bijvoorbeeld moe uit, is hij chagrijnig, vermoeid, werkt hij langzamer of slordiger dan normaal?

Vervolgens zouden werkgevers hierop in kunnen spelen door bewustzijn te creëren en goed slaapgedrag te stimuleren. Bijvoorbeeld door stress te beperken, lichaamsbeweging te stimuleren (moedig een lunchwandeling of staand werken aan), afspraken te maken over bereikbaarheid buiten werkuren en de dag af te sluiten met een ‘afkick-kwartiertje’, zodat het risico minder groot is dat het werk (mentaal) mee naar huis wordt genomen.

Werkgevers kunnen er ook rekening mee houden dat niet alle werknemers ochtendmensen zijn en/of een goede nachtrust hebben. Bijvoorbeeld door geen meetings te plannen om negen uur ’s ochtends, maar pas rond een uur of elf.

Tot slot is het helemaal geen gek idee om dutjes of “power-naps” te faciliteren. Dat leidt op korte en lange termijn tot verbetering van prestaties, al compenseert het het slaaptekort niet direct. Zie het eerder als een boost tijdens de werkdag. Houd het kort – niet langer dan twintig minuten, zodat u niet in de diepe slaap terecht komt. Een fijne stoel is voldoende, een bed is niet aan te raden. De kans is (te) groot dat u liggend alsnog in diepe slaap terecht komt. Zorg verder dat de slaapruimte donker, rustig en stil is.